Aşağıdaki yardımcı araç, internet sitenize veya blogunuza yazdığınız yazılarınızda numarasıyla gönderme yaptığınız Kuran ayetlerinin çevirisini yazı içerisinden kolayca görüntüleyebilmenize olanak sağlıyor. Üstelik yazının içerisinde ek bir şey yapmanıza gerek yok. Yalnızca görüntülenmesini istediğiniz ayeti aşağıda örneklenen biçimlerde yazı içerisinde kullanmanız yeterli. Örneğe bakın:
Kimi zaman anlattığınız şeyi yarıda kesip ayeti metnin içine olduğu gibi yazmak istemezsiniz. Bunun nedenlerini ve yararlarını şöyle sıralayabilirim:
- İlgili ayetleri çoktan bilen kişi sayfadaki kalabalığa maruz kalmadan yazıyı daha kolay, daha hızlı okur. Yazı gerçekte olduğundan daha uzun görünmez.
- Kopyala-yapıştır yöntemiyle kendine not almak veya metni aktarmak isteyen okurlar için daha kolaydır.
- Bu sitede gördüğünüz gibi kimi yazılarda çok sayıda ayete gönderme yapacaksanız ve tek bir parantez açıp yirmiye yakın ayeti parantezin içine dolduracaksanız bunu metnin içine veya dipnota koymak çok zor olur.
- Ayet çevirilerini kopyalayıp yapıştırmakla zaman yitirmez, yazıyı daha hızlı yazarsınız.
- Kimin mealinden alıntı yapılacağı sıkıntısından kurtulursunuz.
Bu konuda araştırma yaptığınızda buna benzer bir işlev sunan fazla araç bulamıyorsunuz. Oysa Tevrat ve İncil için durum daha farklı. Çalışanı çok olduğu için ortaya çıkan ihtiyaçtan dolayı buna benzer birçok araç üretmişler. Benim bildiğim örnekler şunlar ve bunları çok sayıda sitede ve bloga kullanıldığını gördüm:
https://reftagger.com/
http://rcvcite.net/index.html
https://gods-kingdom-ministries.net/news/site-news/new-feature-view-bible-verses-by-hovering-over-them/
https://av1611.com/verseclick/
https://www.biblegateway.com/share/tooltips/
Buna İngilizcede number tooltip, mouse over verse pop-up, verse reference tagging veya hover over verse number pop-up deniyor.
Kuran için benzer işlevsel araçları yeterince bulamıyor olmamız, Kuran’ı terk etmiş oluşumuzun işaretlerinden biri sayılabilir. Bu Verse-Reference eklentisi şimdilik bu eksikliği gideren şimdilik tek araç.
Nasıl Çalışır?
Bu aracın nasıl çalıştığı http://quran.tr.cx/w/verse-reference/ veya http://quran.tr.cx/joomlatest/ adreslerinde anlatılıyor. Ben kısa bir özet geçeceğim.
Bu araç, kendisini eklediğiniz sayfanın içerisinde belli bir kurala göre kurancalis.com sitesinden ayet referanslarını arar, sonrasında fare imleci bu ayetlerin üzerine getirildiğinde açılacak minik bir pencere kodunu sayfaya otomatik olarak ekler. Aşağıdaki örneklerde olduğu gibi kullanabilirsiniz.
1-) Sure Numarası ve Ayet Numarası ile Kullanım
- 2:123 : 2. Surenin 123. ayeti gösterilir
- 2:123,124 : 2. Surenin 123 ve 124. ayetleri gösterilir
- 2:123-127 : 2. Surenin 123, 124, 125, 126 ve 127. ayetleri gösterilir
- 2:123,129-131 : 2. Surenin 123, 129, 130 ve 131. ayetleri gösterilir
2-) Sure İsmi ve Ayet Numarası ile Kullanım
- Fatiha 1,2,5-7 : Fatiha Suresinin 1, 2, 5, 6 ve 7. ayetleri gösterilir
- Bakara 123 : Bakara Suresinin 123. ayeti gösterilir
- Bakara 123,124 : Bakara Suresinin 123 ve 124. ayetleri gösterilir
- Bakara 123-127 : Bakara Suresinin 123, 124, 125, 126 ve 127. ayetleri gösterilir
Örneklerden anlaşılabileceği gibi “-“ işareti, aralık belirtmek için kullanılıyor. Yani Z:X-Y yaptığınızda, Z numaralı surenin X ve Y ayet numarası aralığındaki tüm ayetler anlamına geliyor. “,” ise peşpeşe yahut aralıklı olarak ayet referans göstermek için kullanılıyor. Örneğin Z:A,B,E yaptığınızda, Z suresinin A, B ve E numaralı ayetlerini referans göstermiş oluyorsunuz.
Ben surelerin adı yerine sıra numarasının kullanılmasını doğru buluyorum. En belirgin nedeni, adını bildiğiniz surenin yerini ezberlemek zorunda kalmayışınız. Yalnız bu eklentiyi kullanınca iki nokta üstüste kullanarak saati de yazsanız, İncil dizesi de yazsanız ekleni bunu ayet bağlantısına çevirecek, buna dikkat edin.
WordPress Siteler İçin Kurulum
Aracın kurulumu oldukça kolay. Kullanılan yazılımdan bağımsız çalıştığı için hemen hemen tüm blog yazılımları ile kullanabilirsiniz. WordPress sitelerinde kurulum gerçekleştirmek için aşağıdaki adımları izleyiniz.
1-) Yönetim Paneli -> Görünüm -> Tema düzenleyici bağlantısına girilir.
2-) Tema düzenleyicisinden öncelikle kullanılan tema seçilir, ardından kullanılan temanın “footer.php” (Tema alt bölümü) dosyası açılır.
3-) Açılan “footer.php” dosyasının sonlarında bulunan </body> etiketinden hemen önce aşağıdaki JavaScript kod parçası eklenir. Sonrasında “Dosyayı Güncelle” tuşuna basılır.
Eklenecek kod parçası:
Örnek:
Bu adımlardan sonra sayfanızda yukarıdaki ilgili bölümde gösterildiği şekilde ayetleri belirttiğinizde, yardımcı araç fare imleci ilgili ayet referansının üzerine getirildiğinde minik bir açılır pencerede okuyucuya ilgili ayetle ilgili çeviriyi gösterecektir.
Ne yazık ki bir WordPress blogu kullanıyor iseniz, örneğin içeriğiniz gerceginkitabi.wordpress.com adresinde ise header dosyasına erişiminiz yok. Ama gerceginkitabi.com gibi kendi alan adına sahip olduğunuz sitelerde bunu kurabilirsiniz. Blogspot.com, blogger.com, blogcu.com gibi blog hizmeti sunucularında denemedim. Siz dener ve bilgi verirseniz buraya eklerim.
Kurancalis.com
Eğer ilginizi çekti ise kurancalis.com sitesini de kullanmanızı tavsiye ederim. Siteyi yapan kişi çok çalıştı, para da harcadı. Yeterli zaman ayıramadığı için site istediği ve bizim düşlediğimiz kadar kusursuz olamadı ama geliştirilmeye açık.
Bu site, Kuran metni üzerinde yoğun çalışan kişilerin yardımlaşacakları bir ortam olarak düşünülmüştü. Herkes ayetlerin altına kendi notlarını alabiliyor ve bu notları öbür kullanıcılar da görüp bundan yararlanabiliyor.
Ben test aşaması dışında fazla zaman ayıramadığımı üzülerek itiraf edeyim. Bu site, bugüne dek benzeri olmayan bir girişimdir. O çok beğendikleri “sosyal medyanın” kuru kalabalık olduğunu da bize göstermiştir. Kaç kez duyuru ve çağrı yapılmasına karşın “Biz Kuran çalışıyoruz” diyenler siteyi kullanmadılar, sahibini desteklemediler.
Yeri gelmişken, Arapça metne de bakarak Kuran çalışmak isteyenlere nasıl Kuran çalıştığımın kısa bir özetini geçeyim.
En çok kullandığım site. Tek tek sözcüklerin dilbilgisi çözümlemesini bulabiliyorsunuz. Örneğin “ismin –e hali”, “dönüşlü –di’li geçmiş zaman birinci çoğul kişi” gibi bilgileri buluyorsunuz. Bunun yanında kök dizini sayfaları eksiksiz olmasa da çok kullanışlı. Ne yazık ki az da olsa İngilizce bilgisi gerektiriyor. Bu sitenin hala bir Türkçe kopyasının yapılmamış olması, söylemekten bıktım ama Türklerin Kuran’ı çöpe attıklarının kanıtı.
Kök ve sözcük dizini dışında bu sitenin en benzersiz özelliği, seçtiğiniz sözcüğe tıklayınca sizi Etjaal Arapça sözlük sitesindeki ve William Edward Lane sözlüğündeki ilgili sayfalarına yorulmadan yollaması.
Merak ettiğiniz bir Arapça sözcükle ilgili yukarıdaki siteler sizi doyurmadıysa imdadınıza yetişiyor. Örneğin “men yeşau” kalıbının meallerde hem “dileyeni”, hem de “dilediğini” olarak çevrildiğini gördünüz, benim gibi kafanız karıştı. YŞA eylemini yazıp sitede ararsınız, çekim tablosunu bulursunuz. Güncel Arapçada hangi çevirinin doğru olduğunu gözünüzle görürsünüz.
Yukarıdaki sitelerde bulabileceğiniz özelliklere ek olarak, seçtiğiniz ayetin Taşkent yazmasındaki safa görüntüsünü veriyor. Bu yönüyle benzersiz bir site. Ayetin Taşkent mushafında nasıl yazılmış olduğunu görmek isteme nedenimiz şu olabilir: Birincisi, harekesiz yazımı görmek isteyebiliriz. Çünkü pek çok sözcük harekesiz okununca farklı anlamlara gelebiliyor. İkincisi, az da yazmalar arasında farklar var. Örneğin Taşkent’te “Allah” gördüğünüz bir yerde Sana yazmasında “O” görebilirsiniz. Veya nadiren sözcüklerin yazılışı farklı olabiliyor. Bu yüzden en eski yazmaların sayfa görüntülerini kolayca karşılaştırabileceğimiz kullanışlı bir site gerekiyor.
Quranix’ten de erişebileceğiniz sözlük sitesi. İngiliz araştırmacının 19. Yüzyıl’da Lisanül Arab, Tacul Arus ve El Kamus El Muhit gibi en eski, en sağlam olduğu söylenen kaynaklardan derleyerek hazırladığı anıtsal sözlük. Pek çok sitede resim tabanlı kopyası bulunuyor ama metin tabanlı olanı Tutfs Üniversitesi’nin sitesinde. Kullanmak için İngilizce bilmeniz şart.
www.almaany.com/en/dict/ar-en/
Arapçadan İngilizceye Güncel Arapça sözlüğü. İsabeti nedeniyle değil, kolaylığı nedeniyle kullanıyorum. Arapça okuyabilenler için Arapçadan Arapçaya bölümü çok daha zengin.
Bu kısa liste, Kuran’ı “bizim” çalıştığımız gibi çalışmanın ne kadar yeni bir şey olduğunu gösterir umarım. Elinizde hiçbir sözcük dizininin, elektronik sözlüğün, elektronik Kuran kopyasının bulunmadığnı düşünün. Yalnızca kağıda basılı Arapça metin var, bir de siz varsınız; başka hiçbir şey yok. Böyle bir ortamda Kuran çalışmak elbette daha zor. Sureler arasında bağlantıları kurmak, bir sözcüğü kitap boyunca takip etmek, öyküler arasındaki benzerlikleri ve farkları ayırt etmek… Hepsi daha zor. Bu kaynak bolluğunda ve bilgisayarların varlığında Kuran çalışmak, eğer olanakları iyi kullanabiliyorsanız daha kolay ve daha hızlı. Eğer genel olarak bilgiye erişileceği konusunda kendinizi eğitmişseniz daha da hızlanacaksınız. Eğer eleştirel düşünebiliyor ve sağduyunuza kulak veriyor iseniz bu hızın aynı zamanda bir şeyler yitirteceğini, her kolaylığın yanında bir zorluk da olduğunu hesaba katacaksınız. Bu etmenleri hiç hesaba katmayan, olanakları araştırmayan amcalar soracaklar: “Kıçı kırık blog yazarları nasıl olur da bazı şeyleri büyük müçtehitlerden daha iyi bilebilirler?”
Buradan çıkarılacak çok ders var. Sıralarsam otuz sayfa olur. Herkes kendi dersini çıkarsın.
O halde, boşalır boşalmaz yeni bir işe koyulup yorul. 94:7